انواع عفو کدام است؟

در سیستم حقوقی، جرم به دو نوع جنبه تقسیم می‌شود: جنبه عمومی و جنبه خصوصی.

1. جنبه عمومی جرم: این جنبه نشان دهنده این است که جرمی که انجام می‌شود، تأثیرات گسترده‌ای در جامعه دارد و اساساً به کل جامعه آسیب می‌زند. به عبارت دیگر، این نوع جرم به نحوی به اجتماع به عنوان یک کل اسیب می‌رساند. بنابراین، پیگیری و مجازات برای این جرم‌ها می‌تواند بدون نیاز به شکایت خاص از طرف فرد متضرر انجام شود.
2. جنبه خصوصی جرم: در این حالت، تأثیر جرم تنها بر فرد یا افراد خاصی است و تا زمانی که این افراد شکایت کنند و پرونده رسیدگی شود، جرم پیگیری می‌شود. این نوع جرم به نوعی محدود به متضرر یا شاکی است.

درست است که عفو در لغت به معنای بخشش، گذشت کردن، بخشایش و گذشت می‌باشد. این مفهوم در اسلام و همچنین در بسیاری از نظام‌های حقوقی جهان به عنوان یک وسیله انسانی و عدالتی برای بخشش از مجازات‌ها به متهمان و محکومین مورد تأکید قرار گرفته است.

در قانون اسلامی، عفو به دو دسته تقسیم شده است:

عفو خصوصی

1. مراحل درخواست عفو خصوصی:
   • درخواست عفو خصوصی می‌تواند توسط فرد محکوم به مجازات، مادر، پدر، همسر، فرزندان، رئیس دادگستری، دادستان، یا قاضی صادر کننده حکم یا رئیس زندان محل اجرای حکم صورت گیرد.
   • درخواست عفو به کمیسیون عفو و تخفیف مجازات ارجاع می‌شود.
2. محدودیت‌های عفو:
   • عفو خصوصی تنها برای مجازات‌های تعزیری و بازدارنده اعمال می‌شود.
   • جرایمی که مجازات حد، اعدام یا سنگسار، دیه دارند، در این حکم‌ها شامل نمی‌شوند. این شامل جرایمی مانند تجاوز، زنای به عنف، اختلاس، ارتشا، سرقت مسلحانه، مواد مخدر و دیگر جرایم جدی می‌شود.
3. صدور عفو پس از حکم قطعی:
   • عفو خصوصی تنها بعد از صدور حکم قطعی امکان پذیر است و در مراحل قبل از این صدور امکان عفو خصوصی وجود ندارد.
4. نقش مقام رهبری و قوه قضائیه:
   • صدور عفو خصوصی نیاز به پیشنهاد از سوی رئیس قوه قضائیه دارد و این پیشنهاد با مقام رهبری تأیید می‌شود.

این نظام حقوقی و مقررات مرتبط با عفو خصوصی تحت تأثیر فرهنگ و اصول اسلامی قرار دارد و باید توجه داشت که این توضیحات ممکن است تغییراتی در آینده پیدا کند.

عفو عمومی

عفو عمومی، طبق ماده 97 قانون مجازات اسلامی، به شکلی بیان شده است که در جرم‌هایی که مجازات آن تعزیری است، اعمال می‌شود و تعقیب و دادرسی را موقوف می‌کند. این بدان معناست که اگر عفو عمومی به یک مجرم داده شود، تعقیب و دادرسی در مراحل قبل از اجرای حکم موقوف می‌شود.

تأثیرات عفو عمومی در جرم‌های تعزیری به این صورت است که حتی اگر حکم محکومیت برای فرد صادر شده باشد، اجرای مجازات متوقف می‌شود و تمام آثار محکومیت از بین می‌روند. این شامل اثرات اجتماعی، اقتصادی، و حقوقی مرتبط با مجازات می‌شود.

عفو عمومی برخلاف عفو خصوصی، که توسط شاکی صورت می‌گیرد، توسط قانون و در تعیین زمان‌ها و شرایط خاص اعمال می‌شود. همچنین، این نوع عفو می‌تواند در هر مرحله از رسیدگی به پرونده اعمال شود و می‌تواند تأثیر متوقف‌کننده بر روند دادرسی باشد.

لایحه قانونی عفو عمومی متهمان و محکومان جزائی که در سال 1385 مصوب شد، شرایط مشخصی برای مورد تعقیب قرار گرفته‌ها تعیین کرده است. بر اساس این لایحه، تمامی افراد مورد تعقیب، صرفاً از تعقیب و مجازات معاف می‌شوند، بدون اهمیت که حکم محکومیت برای آنها صادر شده باشد یا خیر، و این موجب حذف تمامی آثار محکومیت می‌گردد.