وصیت زاید بر ثلث چیست؟

وصیت تملیکی یک نوع وصیت است که در آن شخص به موجب وصیت، بخشی از اموال و دارایی‌های خود را به نفع دیگران وصیت می‌کند تا پس از فوت وی، به آنها منتقل شود. این نوع وصیت ممکن است به نفع افرادی مانند اعضای خانواده، بستگان، یا حتی افرادی که نسبت خاصی با متوفی ندارند باشد. برای اعتبار و نافذ بودن وصیت تملیکی، باید به برخی شرایط قانونی و شرعی توجه شود.

1. اجازه مالک مال:
   • وصیت تملیکی نیازمند اجازه مالک آن مال می‌باشد. به عبارت دیگر، شخصی که مالک مال است باید به صورت اختصاصی وصیت کننده این اجازه را بدهد.
2. وجود مال:
   • وصیت تملیکی تنها می‌تواند بر روی مالی که وجود دارد صورت گیرد. به عبارت دیگر، وصیت بر روی مالی که هنوز به وجود نیامده است، باطل است.
3. عدم محرومیت از ارث:
   • اگر وصیت تملیکی سبب محرومیت یک یا چند نفر از ورثه می‌شود، این وصیت ممکن است باطل شود. در بسیاری از سیستم‌های حقوقی، وصیت نباید به شکلی باشد که حقوق ورثه را نقض کند.
4. رعایت شرایط شرعی:
   • در بسیاری از جوامع، وصیت تملیکی باید با شرایط شرعی مربوطه نیز سازگار باشد. برخی از سیستم‌های حقوقی اسلامی به تأیید وصیت تملیکی ممکن است با شرایط خاص شریعت مربوطه وابسته کنند.

از آنجا که وصیت تملیکی اغلب با امور مالی و دارایی مرتبط است، دقت به جزئیات و رعایت شرایط قانونی و شرعی اهمیت زیادی دارد تا وصیت معتبر و نافذ باشد و همچنین از تعارض با حقوق ورثه جلوگیری شود.

وصیت زاید بر ثلث یا وصیت مازاد بر یک سوم:

1. ضوابط قانونی: بر اساس ماده 843 قانون مدنی، وصیت به زیاده بر ثلث ترکه نافذ نیست مگر با اجازه وراث، و اگر بعضی از ورثه اجازه دهند، نسبت به سهم او نافذ است. این قاعده حکم وصیت زاید بر ثلث یا وصیت مازاد بر یک سوم ترکه را تعیین می‌کند.
2. محدودیت ترکه: شخص توانایی دارد تا حداکثر یک سوم از کل اموال و دارایی‌های خود را وصیت کند. هر مقدار بیشتر از این، غیرنافذ است مگر با اجازه وراث.
3. معنی وصیت زاید بر ثلث: اصطلاح وصیت زاید بر ثلث به معنای وصیت به مقداری است که بیشتر از یک سوم ترکه باشد. در واقع، اگر شخص مقداری بیشتر از یک سوم از اموال خود را وصیت کند، این وصیت زاید بر ثلث خواهد بود.
4. زمان مرجع برای تعیین مقدار ترکه: مقدار ترکه در زمان فوت متوفی مرجع برای تعیین میزان وصیت است. به عبارت دیگر، ارزش اموال در لحظه فوت شخص محاسبه می‌شود، حتی اگر این ارزش به دلیل تغییرات قیمت‌ها یا دلایل دیگر در زمان وصیت، متفاوت باشد.
5. هزینه‌های اولویت‌دار: قبل از محاسبه ترکه و انجام وصیت، هزینه‌های اولویت‌دار مانند هزینه کفن و دفن و پرداخت بدهی‌ها باید پرداخت شود.
6. ضرورت اجازه ورثه: اگر شخص مایل به وصیت به مقدار بیشتر از یک سوم ترکه است، باید از اجازه ورثه برخوردار شود. اگر همه ورثه اجازه دهند، مقدار وصیت نافذ خواهد بود.
7. نکته مهم: این موارد قانونی و قضایی پیچیده هستند و بسته به سیستم حقوقی و شرایط خاص هر کشور ممکن است تفاوت داشته باشند. مشاوره با یک وکیل متخصص در حوزه میراث و وصیت نه تنها درک بهتری از حقوق شما فراهم می‌کند بلکه اطمینان از صحت و اعتبار وصیت نیز فراهم می‌آید.

آیا وصیت زاید بر ثلث صحیح است

بر اساس ماده 843 قانون مدنی، وصیت زاید بر ثلث یا وصیت مازاد بر یک سوم ترکه نافذ نیست. اما منظور از “نافذ نبودن” این است که وصیت مازاد بر یک سوم، نه کاملاً معتبر و نه کاملاً باطل است. به عبارت دیگر، ورثه متوفی دارای اختیاری هستند که این وصیت را تنفیذ یا قبول کنند یا آن را رد کنند.

ورثه متوفی می‌توانند از این اختیار استفاده کنند و وصیت زاید بر یک سوم را پذیرفته و به آن عمل کنند، یا اینکه این وصیت را رد کرده و از آن صرف نظر کنند. به عبارت دیگر، عدم قبول یا رد کردن وصیت مازاد بر یک سوم، اشکال شرعی ندارد و این حق به ورثه تعلق دارد.

اگر وصیت مازاد بر یک سوم بیشتر از ثلث اموال متوفی باشد، ورثه باید به مقدار یک سوم آن عمل کنند. اما مازاد بر این مقدار، به تصمیم ورثه بستگی دارد که آیا آن را قبول یا رد کنند. حتی اگر وصیت به صورت شفاهی انجام شده باشد، ورثه همچنان موظف به عمل کردن به مقدار یک سوم آن هستند، اما مازاد بر آن قابل رد یا پذیرش است.