پولشویی در قانون ایران
پولشویی به فرایند قانونی یا غیرقانونی تبدیل کردن پول کسبشده از فعالیتهای غیرقانونی، مانند قاچاق مواد مخدر، فساد مالی، تروریسم و… به پول قانونی یا دیگر داراییها گفته میشود. این عمل اغلب توسط شبکههای جرم سازمانیافته صورت میگیرد تا پیگیری و ردیابی آن سختتر شود.
مراحل پولشویی
مراحل پولشویی یک فرآیند پیچیده است که باعث تبدیل پول حاصل از فعالیتهای غیرقانونی به پول قانونی یا داراییهای دیگر میشود. در مرحله اول، که به عنوان “جایگذاری” شناخته میشود، پول نقد یا داراییهای غیرقانونی به شبکه مالی قانونی وارد میشود. این مرحله معمولاً از طریق کاهش مقدار پول یا سپرده گذاری در بانکها، خرید کالاهای ارزشمند یا انتقال پول به خارج از کشور انجام میشود. این مرحله اغلب آسیبپذیرترین بخش فرایند پولشویی است، زیرا ممکن است منشأ پول را فاش کند.
در مرحله دوم یا “پنهانسازی”، پول حاصل از فعالیتهای غیرقانونی از منشأ خود جدا میشود. این مرحله شامل انجام معاملات متعددی است که منجر به محو شدن اثرات اصلی واکنشهای مالی از فعالیت غیرقانونی میشود. از جمله روشهای استفاده شده در این مرحله میتوان به نقل و انتقال الکترونیکی وجوه یا انجام معاملات بینالمللی اشاره کرد.
در مرحله نهایی، یعنی “ادغام و یکپارچهسازی”، پول ناقص زاید حاصل از فعالیتهای غیرقانونی به داراییهای قانونی تبدیل میشود. این مرحله شامل ایجاد موسسات اقتصادی مجاز و یا خریدهای بزرگ است که باعث جلوه دادن پول ناقص زاید به شکل قانونی میشود. از روشهایی که در این مرحله استفاده میشود میتوان به روشهایی اشاره کرد که از جمله آنها میتوان به بازپرداخت وامها به شکل نامناسب از طریق داراییهای ناقص زاید، یا ایجاد شرکتهای پنهانی برای مدیریت داراییهای ناقص زاید اشاره کرد.
جرم پولشویی در قوانین
در تاریخ ۲/۱۱/۱۳۸۶، مجلس شورای اسلامی قانونی را در مبارزه با پولشویی تصویب کرد و این قانون در تاریخ ۱۷/۱۱/۱۳۸۶ توسط شورای نگهبان تأیید شد. بر اساس این قانون، جرم پولشویی در ماده ۲ تعریف شده است. برای اثبات این جرم، دو عنصر مادی و روانی لازم است. عنصر مادی شامل سه جزء است. اول، وقوع جرم ابتدایی که به عنوان منبع پولشویی عمل میکند و باعث میشود عایدات و منافع حاصل از آن جرم مبنا تصفیه شود. دوم، اموال و درآمدهایی که مستقیماً یا غیرمستقیماً از ارتکاب جرم ابتدایی حاصل شده باشد. و سوم، پنهان کردن ماهیت غیرقانونی اموال به شیوههایی که در ماده ۲ قانون مبارزه با پولشویی ذکر شده باشد. همچنین، همکاری با مجرم پولشویی توسط دیگران هم ممکن است باعث محکومیت به جرم پولشویی شود.
در ارتباط با عنصر روانی، این جرم به عنوان یک جرم عمدی تلقی میشود و مرتکب باید دارای سوءنیت عمومی باشد، به این معنا که عالم به موضوع و حکم آن بوده و قصد ارتکاب رفتار مجرمانه را داشته باشد. اگر مرتکب با آگاهی از ماهیت غیرقانونی اموال اقدام به تحصیل درآمدی کند، عنصر روانی جرم برآورده شده است.
مجازات جرم پولشویی در ماده ۹ قانون تعیین شده است. بر اساس این ماده، مرتکبین جرم پولشویی علاوه بر استرداد درآمد و منافع حاصل از ارتکاب جرم، مجازات نقدی به اندازه یک چهارم این درآمد محکوم میشوند که باید به حساب عمومی بانک مرکزی واریز شود.
در مواردی که درآمد حاصل از جرم به اموال دیگری تبدیل شده باشد، این اموال نیز ضبط خواهد شد. مجازات برای پولشویی جرم مستقلی است و مرتکبین جرم اصلی علاوه بر مجازات مرتبط با آن، به مجازاتی برای جرم پولشویی نیز محکوم میشوند. در کشورهایی مانند سنگاپور، انگلیس و ایالات متحده، علاوه بر حبس، مجازاتهای نقدی نیز برای پولشویی تعیین شده است، اما در کشور ما مجازات فعلی از این نوع بازدارنده نیست.